Mimo, że nie jest to blog stricte poświęcony literaturze, nie mogłam nie podzielić się z Wami wrażeniami po przeczytaniu tej arcyważnej książki. O jakim tytule mowa? O 'The Anxious Generation’, autorstwa Jonathana Haidt’a. To pozycja dedykowana rodzicom, nauczycielom i współczesnym użytkownikom social mediów. Profesor Haidt rozbiera na czynniki pierwsze wpływ Internetu na różne pokolenia, począwszy od końcówki lat 80-tych, aż do współczesności.
Magiczne Szkiełko
Wyobraź sobie, że zapadasz w głęboki sen dnia 28.07.2007 roku – na dzień przed wypuszczeniem na rynek pierwszego iPhona. Budzisz się 10 lat później i rozglądasz wokół. Świat fizyczny wygląda podobnie jak przedtem, ale ludzie zachowują się dziwnie. Prawie każdy z nich trzyma małe prostokątne szkiełko i za każdym razem kiedy się zatrzymuje, przybiera pochyloną pozycję gapiąc się w „to coś”. W miejscach publicznych panuje złowroga cisza, nawet dzieci nie krzyczą, zahipnotyzowane wpatrują się w to prostokątne pudełko. Ludzie nie rozmawiają ze sobą, zamiast tego mówią „do siebie” trzymając w ręku nieodzowną błyskotkę.
Tak mniej więcej rysuje się obraz współczesnych ludzi przedstawiony w książce 'The Anxious Generation’. Jonathan Haidt analizuje rosnący kryzys zdrowia psychicznego młodego pokolenia, nazywanego „pokoleniem Z” (są to osoby urodzone od końca lat 90. do początku lat 2000). Autor przedstawia niepokojące dane i dowody wskazujące, że problem ten nasilił się szczególnie od 2010 roku. Jest to moment, kiedy smartfony i media społecznościowe stały się powszechne, wpływając negatywnie na zdrowie psychiczne i społeczne funkcjonowanie młodzieży.
Problem Społecznej Izolacji i Lęku
Haidt wskazuje, że pokolenie Z, które dorastało z technologią w rękach, doświadcza lęku na niespotykaną wcześniej skalę. Jednym z kluczowych problemów, na jakie zwraca uwagę, jest izolacja społeczna – zamiast osobistych kontaktów, młodzi ludzie coraz częściej ograniczają się do relacji online. Smartfony i media społecznościowe zastąpiły tradycyjne formy interakcji, prowadząc do uczucia samotności i oddalenia od rzeczywistości.
Cztery Główne Problemy „Cyfrowego Dzieciństwa”
Autor identyfikuje cztery główne aspekty, w których cyfrowe życie wpływa negatywnie na rozwój młodych ludzi:
1. Izolacja społeczna (Social Deprivation) – brak bezpośrednich kontaktów prowadzi do płytkich relacji, braku umiejętności społecznych i głębokiego poczucia samotności.
2. Brak snu (Sleep Deprivation) – nocne przeglądanie mediów społecznościowych często zaburza rytm snu, co odbija się na zdrowiu psychicznym i fizycznym.
3. Fragmentacja uwagi (Attention Fragmenatation)– ciągłe powiadomienia i pokusa scrollowania powodują problemy z koncentracją i wytrwałością.
4. Uzależnienie (Addiction)– cyfrowy świat wywołuje efekt uzależnienia, szczególnie wśród nastolatków, którzy stale poszukują dopaminowych „nagród” w postaci lajków i komentarzy.
Specyficzne Wyzwania Dla Dziewcząt i Chłopców
Haidt omawia również różnice między dziewczętami a chłopcami w kontekście korzystania z mediów społecznościowych. Dziewczęta częściej padają ofiarą presji związanej z wyglądem i tendencją do porównywania się z innymi, co często prowadzi do zaburzeń lękowych, depresji, a nawet zaburzeń odżywiania. Chłopcy, z kolei, borykają się głównie z problemami takimi jak uzależnienie od gier komputerowych, które sprzyja wycofaniu społecznemu i izolacji.
Konsekwencje dla Rozwoju Osobistego
Autor sugeruje, że brak spontanicznej, niestrukturalnej zabawy na świeżym powietrzu, czyli tego, co dawniej było normą w dzieciństwie, negatywnie wpływa na rozwój emocjonalny i społeczny dzieci. Zdaniem Haidta, swoboda zabawy i podejmowanie ryzyka w dzieciństwie są kluczowe dla kształtowania odporności psychicznej i umiejętności rozwiązywania problemów. Technologia, wraz z nadmierną ochroną rodzicielską, doprowadziła do ograniczenia tych możliwości, przez co młodzi ludzie stają się bardziej lękliwi i mniej samodzielni.
Proponowane Rozwiązania: Co Możemy Zrobić?
Książka Haidta nie pozostawia nas tylko z diagnozą problemu, lecz również proponuje konkretne działania. Autor apeluje o:
– Ograniczenie dostępu do mediów społecznościowych dla dzieci (sugeruje wiek 16 lat jako minimalny próg);
– Wprowadzenie stref wolnych od telefonów w szkołach i miejscach publicznych;
– Promowanie zabawy na świeżym powietrzu oraz przestrzeni do kreatywnej aktywności bez nadzoru dorosłych;
– Wspieranie inicjatyw edukacyjnych, które pomogą młodzieży rozwijać umiejętności społeczne i psychologiczne w realnym świecie.
Podsumowanie
‘The Anxious Generation” to nie tylko przestroga przed skutkami cyfryzacji życia młodych, ale także wezwanie do działań, które mogą pomóc odwrócić obecne, niepokojące tendencje. Haidt zachęca do budowania silniejszych więzi społecznych, większego zaangażowania rodziców i instytucji w życie młodzieży oraz odważnego wdrażania zmian, które ograniczą destrukcyjny wpływ mediów cyfrowych na ich zdrowie psychiczne. Uważam, że jest to książka zdecydowanie warta przeczytania!
Przy okazji, chciałabym zwrócić uwagę na kilka ciekawych wyrażeń i słówek, które zaczerpnęłam z książki:
1. anxious – niespokojny
2. anxiety – lęk, niepokój
3. a play-based childhood – dzieciństwo oparte na zabawie
4. a phone-based childhood – dzieciństwo oparte na telefonie
5. experience blockers – blokery doświadczeń. (W książce takim mianem określono wszelkie urządzenia elektroniczne, których nadmierne używanie prowadzi do uzależnienia, np. smartphony)
6. broadband – łącze szerokopasmowe
7. malleability – podatność na wpływy, plastyczność
8. malleable – podatny na wpływy, plastyczny
9. dysphoria – dysforia; przeciwieństwo euforii. Odnosi się do ogólnego odczucia dyskomfortu i/lub niepokoju, obok takich emocji jak lęk, poczucie irracjonalności i bezsenność, który jest związany z symptomami odstawienia uzależniających substancji
10. flip phone – telefon z klapką
Zachęcam do lektury. Oczywiście po angielsku 🙂
